Khám phá cổ phiếu ESOP là gì? Có nên đầu tư vào cổ phiếu ESOP hay không?

Nhiều năm qua, thị trường chứng khoán ngày càng thu hút nhiều nhà đầu tư hơn bởi sự đa dạng hóa các kênh đầu tư hấp dẫn.

Trong đó, cổ phiếu là một dạng tài sản mang tính thanh khoản cao, tỷ lệ lợi nhuận thu về ổn định, vì thế được rất nhiều trader đổ nguồn vốn của họ vào.

Từ đó, cổ phiếu ESOP xuất hiện và trở thành một dạng cổ phiếu đặc biệt của thị trường chứng khoán, được nhiều tập đoàn lớn phát hành. Vậy cổ phiếu ESOP là gì? Nhà đầu tư có nên đầu tư vào dạng cổ phiếu đặc biệt này không?

Khám phá cổ phiếu ESOP là gì?

Các tập đoàn hoặc công ty phát hành cổ phiếu nhằm mục đích huy động vốn, củng cố cho hoạt động kinh doanh của họ.

Bên cạnh đó, các tập đoàn hoặc doanh nghiệp có quy mô tầm cỡ sẽ phát hành cổ phiếu ESOP dành riêng cho nhân viên của mình. Dưới đây chúng tôi sẽ phân tích cụ thể tới nhà đầu tư về khái niệm cổ phiếu ESOP là gì?

Định nghĩa cơ bản về cổ phiếu ESOP là gì?

ESOP là từ viết tắt của thuật ngữ Tiếng Anh Employee Stock Ownership Plan (Kế hoạch sở hữu cổ phần của nhân viên).

Qua cái tên, các trader có thể hiểu sơ lược rằng cổ phiếu ESOP là một dạng cổ phiếu do các tập đoàn hoặc công ty lớn phát hành. Chúng đặc biệt dành riêng cho các nhà đầu tư là nhân viên lâu năm hoặc có thành tích làm việc tốt của các tập đoàn hoặc công ty lớn này

Cổ phiếu ESOP, hay còn được gọi với cái tên Việt hóa là cổ phiếu thưởng, sẽ được các tập đoàn hoặc công ty phát hành, có giá trị và mức giá bán ưu đãi cao dành cho nhân viên của họ.

Mỗi tập đoàn, công ty hoặc đơn vị sẽ tự đặt ra những tiêu chuẩn và quy định riêng để đánh giá và lựa chọn nhóm nhân viên được nhận ưu đãi từ cổ phiếu ESOP

Các điều kiện để các công ty phát hành cổ phiếu ESOP là gì?

Tuy là một dạng cổ phiếu được phát hành ưu đãi dành riêng cho nội bộ. Nhưng không phải bất kỳ tập đoàn hay doanh nghiệp nào cũng được phát hành dạng cổ phiếu này. Vậy bạn có biết các điều kiện để các tập đoàn hay công ty phát hành cổ phiếu ESOP là gì?

Để được phát hành cổ phiếu ESOP các tập đoàn hoặc công ty cần đáp ứng đầy đủ các điều kiện được quy định trong Điều 35-36-37 Thông tư số 162/2015/TT-BTC. Các điều kiện được nhắc đến cụ thể như sau:

• Đơn vị là công ty quy mô đại chúng, đang có kế hoạch phát hành cổ phiếu ESOP và đã được đại hội đồng cổ đông thông qua
• Trong 1 năm, số cổ phiếu ESOP phát hành không vuột quá 5% tổng số cổ phần của doanh nghiệp đang được lưu hành
• Doanh nghiệp cần đảm bảo đáp ứng các yêu cầu, quy định về vốn, con số này dựa trên báo cáo tài chính từ các nguồn đã được kiểm toán. Ví dụ như: Lợi nhuận sau thuế chưa phân bổ, quỹ đầu tư và phát triển, thặng dư vốn,…
• Các tập đoàn hoặc công ty có quy định cụ thể về tiêu chuẩn người lao động được nhận cổ phiếu ESOP, các nguyên tắc cần được thực hiện gồm: Định lượng cổ phiếu và xác định giá bán cho nhân viên trong danh sách và thời gian phân bổ cụ thể

Các trường hợp được nhắc đến trong quy định về năng lực nguồn vốn bao gồm:

• Doanh nghiệp đại chúng là công ty mẹ đảm nhận vai trò phát hành cổ phiếu ESOP, nguồn vốn dựa trên các báo cáo tài chính thuộc công ty mẹ. Nguồn vốn thực hiện hoạt động phát hành cổ phiếu, đảm bảo không được vượt quá lợi nhuận sau thuế chưa phân bổ

• Các tập đoạn hoặc công ty phát hành cổ phiếu ESOP phải đảm bảo yêu cầu sau: Tổng giá trị nguồn vốn trên lớn hơn tổng giá trị nguồn vốn tăng thêm, thực hiện theo phương án mà đại hội đồng cổ đông đã thông qua

• Doanh nghiệp có nguồn vốn không cao hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân bổ, dựa theo báo cáo tài chính hợp nhất. Nhưng nguồn vốn lại không thấp hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân bổ dựa theo báo cáo tài chính của công ty mẹ. Tại thời điểm này, doanh nghiệp chỉ được sử dụng nguồn vốn đến từ nguồn lợi nhuận sau thuế được chuyển từ các các chi nhánh về công ty mẹ

Mục đích hoạt động phát hành cổ phiếu ESOP là gì?

Các doanh nghiệp đã có lượng cổ phần lưu hành trên thị trưởng, vậy lý do họ phát hàng thêm cổ phiếu ESOP là gì? Xem lại định nghĩa cơ bản, nhà đầu tư có thể thấy ESOP là dạng cổ phiếu dành riêng cho người lao động lâu năm hoặc những người lao động có cống hiến lớn cho doanh nghiệp 

Có nghĩa là, mục đích chính của cổ phiếu ESOP là tạo phương thức giúp gắn kết mối quan hệ của doanh nghiệp với người lao động của họ trở nên ngày càng khăng khít hơn. Đây là chính sách nhân sự thông minh cho phép các nhân viên sở hữu một phần tài sản của công ty, từ đó thúc đẩy tinh thần trách nhiệm của người lao động với doanh nghiệp lên một tầm cao mới

Thay vì tặng những món quà hiện vật hay tiền thưởng, cổ phiếu ESOP là giải pháp tối ưu nhất để thể hiện sự tôn trọng của doanh nghiệp đối với nhân viên. Người lao động sở hữu cổ phiếu ESOP cũng sẽ được hưởng 1 phần lợi nhuận đến từ các hoạt động kinh doanh của công ty. Họ được nhận cổ tức và lợi nhuận đến từ giá cổ phiếu hiện hành

Đồng thời, dạng cổ phiếu đặc biệt này cũng tại thành nguồn vốn mới cho doanh nghiệp. Giải pháp hữu hiệu trong việc tăng vốn điều lệ, hình thành dòng tiền xoay vòng vốn để phục vụ cho các hoạt động kinh doanh của công ty. Có thể nói, cổ phần ESOP là phương thức hiệu quả tạo nên mối quan hệ WIN – WIN giữa doanh nghiệp và người lao động

Lợi ích của cổ phiếu ESOP là gì?

Như đã khẳng định ở trên, cổ phiếu ESOP là phương thức tốt nhất tạo nên mối quan hệ WIN – WIN giữa doanh nghiệp và người lao động. Vậy cụ thể lợi ích của cổ phiếu ESOP là gì đối với hai đối tượng này? 

Lợi ích của cổ phiếu ESOP đối với người lao động

Danh sách các nhân viên được nhận cổ phiếu ESOP phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện được doanh nghiệp đặt ra. Những lợi ích mà các nhân viên sở hữu cổ phiếu ESOP có thể nhận được bao gồm:

• Thể hiện được rõ năng lực và vị trí của nhân viên đối với doanh nghiệp. Khẳng định được vai trò quan trọng của nhân viên trong các hoạt động kinh doanh của tập đoàn hoặc công ty
• Các nhân viên sẽ được hưởng lợi nhuận đến từ giá trị cổ phiếu công ty, sự phát triển tạo nên cổ tức bền vững trong thời gian dài hạn. Đây là giải pháp giúp người lao động có thêm thu nhập thu động mà không mất quá nhiều công sức tìm hiểu cũng như không phải bỏ ra số vốn lớn ban đầu

Lợi ích của cổ phiếu ESOP đối với doanh nghiệp

Không đơn giản là phát hành cổ phiếu ESOP để thưởng cho nhân viên, doanh nghiệp còn nhận được các lợi ích sau với loại cổ phiếu này:

• Phương án hiệu quả và thông minh để giữ chân những nhân viên có năng lực giúp hoạt động kinh doanh phát triển cũng như những người lao động có cống hiến lớn, đạt được nhiều thành tích trong quá trình làm việc. Việc giữ chân nhân viên giỏi luôn là vấn đề gây đau đầu của mọi doanh nghiệp. Vì thế cổ phiếu ESOP có thể giải quyết vấn đề này một cách đơn giản. Từ đó giúp doanh nghiệp giữ vững bộ máy vận hành một cách bền vững, đảm bảo sự phát triển doanh nghiệp ổn định trong tương lai
• Doanh nghiệp không còn phải dùng đến tiền mặt để thưởng cho các thành tích của nhân viên, mà tạo nên giá trị thặng dư cho những thành tích đó thông qua các lợi nhuận đến từ các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp sẽ giữ lại được một số tiền mặt lớn làm vốn xoay vòng, mở rộng và tái đầu tư trong tương lai

Có nên đầu tư vào cổ phiếu ESOP hay không?

Cổ phiếu ESOP là dạng cổ phiếu được các công ty đại chúng phát hành và có giá trị ngang bằng với các dạng cổ phiếu khác được phát hành trên thị trường. Vậy câu hỏi đặt ra rằng các nhà đầu tư có nên đầu tư vào cổ phiếu ESOP hay không?

Bản chất của các cổ phiếu ESOP là được lên kế hoạch và công bố phát hành tại thời điểm doanh nghiệp đáp ứng đầy đủ các kiện và lập ra danh sách người lao động được sở hữu dạng cổ phiếu này. Người lao động sẽ được mua cổ phiếu ESOP trực tiếp từ doanh nghiệp phát hành cùng mức giá ưu đãi

Tuy theo điều kiện và quy định của từng tập đoàn, công ty hay tổ chức mà cổ phiếu ESOP được chia thành 2 dạng: Hạn chế và tự do chuyển nhượng. Với các nhà đầu tư tự do trên thị trường, không thuộc diện nhân viên của doanh nghiệp phát hành thì đầu tư vào cổ phiếu ESOP không phải là phương án lý tưởng để tạo nên thu nhập thụ động.

Đồng thời, các doanh nghiệp phát hành cũng sẽ đưa ra những điều lệnh về việc không cho giao dịch cổ phiếu ESOP ra thị trường bên ngoài doanh nghiệp. Các nhân viên chỉ có thể thực hiện chuyển nhượng trong quy mô nội bộ công ty.

Tuy tạo nên mối quan hệ WIN – WIN giữa doanh nghiệp và nhân viên, nhưng cổ phiếu ESOP vẫn mang đến những rủi ro nhất định cho cả doanh nghiệp và các cổ đông. Vậy các rủi ro của cổ phiếu ESOP là gì? Chúng bao gồm:

• Cổ phiếu ESOP có khả năng gây loãng thị trường cổ phiếu
• Cổ phiếu ESOP gây nên những rủi ro khó lường trong quản trị doanh nghiệp

Trên đây, chúng tôi đã giúp các nhà đầu tư khám phá về khái niệm cổ phiếu ESOP là gì. Có thể thấy việc phát hành cổ phiếu ESOP là phương án tối ưu dành cho các doanh nghiệp lớn trong việc giữ chân nhân lực và duy trì mức sự ổn định trong hoạt động kinh doanh.

Tuy nhiên, đây không phải là loại tài sản lý tưởng dành cho những nhà đầu tư tự do. Mong rằng những thông tin trong bài viết của chúng tôi giúp các nhà đầu tư hiểu rõ hơn về cổ phiếu ESOP là gì bao gồm nguồn gốc và các đặc điểm nổi bật của dạng cổ phiếu này.